کد مطلب:38947 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:19

گنجینه پرسمان » اهل بيت

چرا حضرت امام حسينبا اين كه ميدانستند كه اگر به كربلا تشريف ببرند، جنگ در ماه محرم، يكي از ماههاي حرام، در خواهد گرفت، به آنجا رفتند؟

يكي از قوانين ثابت از زمان حضرت ابراهيمغ و عصر جاهليت حرمت جنگ در ماههاي حرام است. اسلام نيز اين قانون را تأييد كردند و در آنها جنگ را ممنوع كردند; اِنَّ عِدَّةَ الشُّهورِ عِندَ اللّهِ اثنا عَشَرَ شَهرًا في كِتـَبِ اللّهِ يَومَ خَلَقَ السَّمـَوَتِ والاَرضَ مِنها اَربَعَةٌ حُرُمٌ; (توبه، 36) در حقيقت، شمارة ماه ها نزد خدا، از روزي كه آسمانها و زمين را آفريده، در كتاب ]علم[ خدا، دوازده ماه است; از اين ]دوازده ماه[ چهار ماه، ]ماه[ حرام است.

محدوده آتش بس در ماههاي حرام

آتش بس و جنگ نكردن در ماههاي حرام، در صورتي است كه جنگ از ناحيه دشمن به مسلمانان تحميل نشود، اما در صورت نقض آتش بس از سوي مشركان، مسلمانان موظفند بپا خيزند و دست روي دست نگذارند هم چنان كه آيه ياد شده و آيه 194 سوره بقره به صراحت اين حكم را بيان ميكنند در شأن نزول آيه اخيري آمده است: مشركان ميدانستند و از پيامبر نيز شنيده بودند كه جنگ در ماههاي حرام جايز نيست و پيامبر اكرمبه اين حكم احترام ميگذارد. به همين جهت ميخواستند مسلمانان را در اين ماه ها غافلگير سازند آية شريفه نازل شد و پرده از روي نقشه آنان برداشت و تأكيد كرد: پاسخ مبارزه در ماههاي حرام در همان ماهها داده خواهد شد.(تفسير نمونه، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 2، ص 19، دارالكتب الاسلامية.)

حضرت امام حسينو آگاهي از سرانجام خويش

از مجموع روايات و آيات استفاده ميشود كه علم غيب در انحصار خداوند است و انبيأ و امامان معصوم: با كمك وحي و الهام به مراحلي از دانش غيبي ميرسند، از جمله دانشهاي غيبي امامان آگاهي از سرانجام خويش است; چنان كه در روايتي آمده است: كه حمران بن اعين شيباني به حضرت عرض كرد قربانت گردم; ملاحظه ميفرماييد: آنچه را در زندگي علي و حسن و حسين: از خروج و نهضت و جهاد و شهادت واقع شد، چگونه است. امام فرمود: آنچه شد، البته خداوند براي آنان به اختيار مقدر كرده بود و سپس آن را اجرا كرد و قيام علي و حسنين با سابقه علم و دستوري بود كه از رسول خدا، به آنان رسيده بود و هر امامي نيز كه سكوت كرد از روي علم و دستور بود.(الكافي، كليني، ج 1، ص 261، دارالكتب الاسلامية.) اما نكته مهم اين است كه اين علم و آگاهي امام، كوچكترين تأثيري در اراده و اختيار او در اقدام به عمل يا ترك عمل ندارد به دليل آن كه خداوند به ظرفيت وجودي آنان واقف است و بنا به همين سعة وجودي آنان كه متعلق علم پروردگار است، به آنان افاضه فرموده و دانايي و احاطة علمي ميدهد; اَللّهُ اَعلَمُ حَيثُ يَجعَلُ رِسالَتَهُ (انعام، 124).

آنان در مواردي مجاز به استفاده از علوم غيبيه خود نيستند و بايد به طرق عادي انجام وظيفه نموده و مسئووليتهاي خود را به انجام رسانند. به ديگر سخن علوم غيبي تنها جنبه خبري دارند نه دستوري، لذا جايي براي طرح شبهات ياد شده نميماند. علامه طباطبايي در اين باره ميفرمايند: نبايد بين علم عادي و غيبي خلط كرد. علمهاي غيبي، كمترين اثري در مجراي حوادث خارجي ندارند. نسبت فعل به علتش نسبت ضرورت و وجوب است ولي نسبتش به ارادة ما جواز و امكان است; بنابراين، هر فعلي اگر چه نسبت به ما اختياري است اما نسبت به علت تامهاش، ضروري و واجب است. بنابراين حوادثي كه فعل را به وجود ميآورند، مانند زنجيري به هم متصلند و علم غيبي فردي به جريان حوادث تأثيري در وجوب با امكان آن حادثه ندارد. مثلاً ترور حضرت عليحادثهاي شدني بود، چه حضرت به آن علم ميداشت و چه نميداشت و اين علم براي حضرت تكليفي ايجاد نميكند. خلاصه علم به غيب، علم به شدني هاست نه علم عادي كه تكليف آور باشد،(الميزان، ج 18، ص 192، جامعه مدرسين.) مؤيد اين نكته نقل ها و روايات متعددي است كه امامان: با وجود دانش غيبي به علم عادي عمل كردهاند; چنان كه روايتي از عليدر همين زمينه، در جريان پذيرش حكميت و اعزام ابوموسي اشعري، وارد شده است كه امام به هنگام اعزام ابوموسي با او و دبير خود، عبيداللّه بن ابي رافع، چنين ميفرمايد: براساس كتاب خدا داوري كن و از آن گام فراتر منه وقتي ابوموسي برگشت، امام فرمود: ميبينم كه او در اين جريان فريب خورده عبيداللّه پرسيد: اگر چنين است; چرا او را اعزام كرديد؟ امام فرمود: اگر خداي با علم خود با بندگانش رفتار ميكرد، ديگر براي آنان پيامبري اعزام نميكرد و به وسيله آنان با ايشان احتجاج نمينمود.(بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 41، ص 310، مؤسسة الوفأ.) روايت مذكور بيانگر آن است كه علم امامان همه جا قابل اعمال و نفوذ نيست.

حضرت امام حسينو جنگ در ماه محرم. از مطالب ياد شده، تا حدودي پاسخ پرسش معلوم ميشود افزون بر آنها گفتني است: حضرت امام حسين، پس از بيعت نكردن با والي يزيد در مدينه، از بيم جان خويش، به حرم امن خداوند (مكه) پناه بردند. در آنجا نيز، چنان كه در كتابهاي تاريخي آمده است، عمروبن سعيدبن العاص با گروهي به بهانه حج به مكه آمدند. اين گروه از جانب يزيد مأمور بودند كه آن حضرت را گرفته به نزد او ببرند، يا آن كه آن حضرت را به قتل رسانند. چون حضرت از اين دسيسه آگاه شدند، از بيم آن كه در خانه خدا و در زمان حج قتلي رخ ندهد و قداست حرم شكسته نشود، عازم عراق شدند.(منتهي الامال، شيخ عباس قمي، ج 1، ص 599، انتشارات هجرت.) در كربلا نيز ابتدا لشكريان عمرسعد در روز نهم محرم، حمله را شروع كردند; اما پس از مذاكرههايي، جنگ و نبرد به روز دهم موكول شد. در روز عاشورا، ابتدا لشكريان عمر سعد قصد شروع جنگ را داشتند و حضرت امام حسينبا خطبههاي خويش، قصد آن داشتند كه مانع از جنگ و خون ريزي شوند; اما پس از حمله آنان و شروع جنگ به وسيله عمر سعد، امام حسينبه يارانش اجازه نبرد دادند و هم چنان كه گفته آمد، دفاع از خود بنابر آيات قرآن كريم، در ماههاي حرام منعي ندارد.